Tâm Lý Trẻ Em Qua Các Giai Đoạn Trưởng Thành

Kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy: Từ khi sinh ra đến năm 21 tuổi trẻ có 5 giai đoạn tâm lý đặc trưng. Hiểu được tâm lý trẻ em sẽ có ích trong việc cha mẹ hiểu con cái. Sau đây là 5 đặc trưng tâm lý của con trẻ ở các giai đoạn khác nhau:

1. Giai đoạn thứ nhất: Từ 0 đến 1 tuổi

Tin tưởng – không tin tưởng; bụng đói – được cho ăn; bị lạnh – được ôm ấp; khóc lóc – được ôm ấp… Đó là những gì để con trẻ biết được tính quan trọng của chúng và biết được cha mẹ cần chúng biết bao nhiêu.

Nếu trong giai đoạn này, đòi hỏi của con trẻ được đáp ứng đầy đủ thì con trẻ sẽ cảm thấy rằng mình lớn lên ở một nơi an toàn. Sau này lớn lên trẻ sẽ là một con người vui vẻ và biết tin tưởng người khác.

Nếu trong giai đoạn này con trẻ không được đáp ứng đòi hỏi thì lớn lên sẽ thấy rằng mình đã lớn lên ở một nơi không an toàn.

Vì cha mẹ không đáp ứng được yêu cầu của con trẻ, nên lớn lên con trẻ có thể sẽ có những đặc trưng tính cách sau:

(1) Có những biểu hiện rất khác lạ hoặc là biểu hiện sợ hãi bị ruồng bỏ.

(2) Cố gắng tìm kiếm đối tượng để dựa dẫm.

(3) Đòi hỏi phải có người chăm sóc, lo lắng.

(4) Luôn nghi ngờ và nghĩ không nên tin vào bất cứ ai ngoài bản thân mình.
(5) Cố gắng duy trì tình cảm với mọi người, hay cố chấp trong hành vi như ăn uống quá độ, luôn mong muốn được mọi người khen ngợi một cách thái quá.

2. Giai đoạn thứ hai: Từ 2 đến 3 tuổi

Con trẻ bắt đầu học cách làm thế nào để điều khiển, khống chế các chức năng sinh lý của bản thân và biết chú ý đến khả năng của cơ thể (như biết kiểm soát đại, tiểu tiện). Nếu được cha mẹ giúp đỡ và tôn trọng thì con trẻ sẽ thấy mình tự chủ và có ảnh hưởng với thế giới này. Nếu trong giai đoạn trưởng thành con trẻ không được cha mẹ, người lớn cổ vũ, hoặc thường xuyên bị mọi người trách mắng, chế giễu ác ý thì sẽ cảm thấy mình là người vô dụng, ngay cả học cách điều khiển đại tiểu tiện cũng cảm thấy e ngại.

(1) Luôn tự ti và cảm thấy mình vô dụng, đáng ghét.

(2) Không nghĩ rằng mình còn có lý do để tồn tại trên cõi đời này.

(3) Tự cho mình là người cần sống dựa vào người khác.

(4) Cảm thấy quyền lợi sinh tồn của mình được quyết định bởi tính quan trọng của người khác.

(5) Thường có những lời xin lỗi không đúng chỗ, đúng lúc, không biết mình cần cái gì. Không thể từ chối được yêu cầu của người khác, sợ phải đối mặt vối sự giận dữ của mọi người.

3. Giai đoạn thứ ba: Từ 4 đến 5 tuổi

(1) Thích mơ tưởng, sáng tạo và làm việc theo chủ ý của riêng mình.

(2) Phát triển tính chủ động.

Nếu trong giai đoạn này con trẻ nhận được sự ủng hộ của cha mẹ thì chúng sẽ nói ra cách suy nghĩ cũng như thể hiện tình cảm của chúng. Hơn nữa, chúng sẽ phát triển tính tò mò theo xu hướng lành mạnh. Nếu trong giai đoạn này, cha mẹ không ủng hộ con trẻ, mà trừng phạt chúng vì chúng dám làm những điều mới mẻ, thì chúng sẽ cảm thấy mình có lỗi và sẽ dừng ngay tính chủ động hoặc chuyển sang làm bí mật.

(1) Sợ phạm lỗi.

(2) Cảm thấy không có ai giúp đỡ và áy náy.

(3) Chỉ biết an ủi người khác.

(4) Trốn tránh nguy hiểm, rủi ro.

(5) Che giấu lỗi lầm.

(6) Không thể nhận biết hoặc diễn đạt cảm nhận trong lòng mình.

(7) Sợ phải nói ra những chuyện trong lòng mình.

(8) Thường có trách nhiệm thái quá với tình cảm.

(9) Thường xuyên lấy lòng người khác.

4. Giai đoạn thứ tư: Từ 6 đến 11 tuổi

Đến giai đoạn này con trẻ bắt đầu biết cạnh tranh, so sánh với người khác. Nếu thầy cô và cha mẹ tỏ rõ con trẻ cũng có những khả năng giống như những đứa trẻ khác, thì con trẻ sẽ cảm thấy được cổ vũ và trở thành một con người tràn đầy nhựa sống, học tập tiến bộ hơn. Nếu thầy cô và cha mẹ thường xuyên trách mắng nghiêm khắc hoặc không chú ý đến con trẻ thì chúng sẽ giảm bớt tự tin hoặc không biết tự giác làm việc, chúng luôn có cảm giác mình không xứng đáng làm việc gì đó, hoặc là mình không bằng người khác.

(1) Trốn tránh, không tham gia bất cứ cuộc thi nảo, hoặc rất thích cạnh tranh với người khác.

(2) Cảm thấy lo lắng và không bằng người khác.

(3) Luôn bới lông tìm vết với mình và mọi người.

(4) Việc gì cũng đòi hỏi vẹn toàn.

(5) Luôn luôn trì hoãn hoặc kéo dài mọi sự việc.

(6) Không biết làm thế nào để đạt được mục đích.

5. Giai đoạn thứ năm: Từ 12 đến 21 tuổi

Trong giai đoạn này có những đặc trưng như sau:

(1) Chúng biết phải làm thế nào để thích ứng với thế giới này.

(2) Chấp nhận những sự thay đổi về tâm sinh lý.

(3) Giới hạn đúng khoảng cách giữa mình và người khác giới.

(4) Giới hạn đúng thân phận với người cùng trang lứa.

(5) Biết nên sống như thế nào trong cuộc đời.

Nếu trong giai đoạn này bạn cho phép chúng tìm tòi cảm giác và mơ tưởng, thay đổi cách suy nghĩ để tìm những cái mới thì chúng sẽ trở thành một người biết chấp nhận bản thân.

Nếu cha mẹ và những người xung quanh không ủng hộ con trẻ và cũng không hướng dẫn con trẻ tìm hiểu, mà chỉ ép chúng đóng vai trò mới quá sớm thì chúng sẽ trở thành người hay chống đối hoặc rất nông nổi:

(1) Biểu hiện không đúng trong những hành vi mớilớn.

(2) Cảm thấy mâu thuẫn về vai trò của mình trong cuộc đời.

(3) Không thể tính toán được mục đích của cuộc sống.

(4) Khẳng định bản thân mình dựa vào quan hệ tình cảm hoặc là sự nghiệp thành công.

(5) Luôn muốn yêu đương.

(6) Đòi hỏi xác định vai trò trong cuộc sống của mình qua những thứ mình có, quen biết bao nhiêu người và những thành quả trong công việc.